Tıpta tanı amaçlı kullanılan bir çok radyasyon kaynağından oluşan doz, yaşadığımız çevredeki faktörlerden yayılan “doğal radyasyon”dan ya daha düşük ya da benzer değerler vermektedir. Örnek vermek gerekirse; 2008 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde her birey, çevresel kaynaklardan yıl içinde yaklaşık 3.0 miliSievert (mSv) (uluslararası radyasyon ölçüm birimi) radyasyon almaktayken, günümüzde bu değer 6.2 mSv/yıl olmuştur. Ancak bu miktarın bile insan sağlığına herhangi bir zararı olmadığı belirtilmiştir¹. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu kaynaklarına göre, doğal radyasyon seviyeleri ülkemiz için de farklılık göstermektedir (Ankara 0.44 mSv/yıl, Çanakkale 1.23 mSv/yıl gibi). Aynı kaynakta bu oranın dünya ortalaması ise 2.8 mSv/yıl olarak belirtilmiştir². IRC (Uluslararası Radyasyondan Korunma Komisyonu) radyasyonla ilgili bir alanda çalışanların yıllık alabilecekleri maksimum dozu 20 mSv (50 mSv/yıl’a kadar tolerans gösterilmektedir) olarak sınırlandırmıştır³. Bununla birlikte FDA (Amerikan Gıda ve Sağlık İdaresi) diş hekimleri için yıllık dozun maksimum 50 mSv olması gerektiği hükmüne varmıştır⁴.
Yapılan araştırmalar; dijital radyografinin, konvansiyonel (filmle) çekilen röntgenlerde oluşan dozlardan %80 daha düşük değerde radyasyon oluşumuna fayda sağlamakta olduğunu göstermiştir⁵.
Amerikan Kadın Doğum Uzmanları ve Jinekolojistleri Koleji Komitesi, 2015 yılında yayınladıkları komite kararında: “Hamilelerin; karın ve tiroid bölgelerinin korunması şartı ile, tanı amaçlı diş röntgeni çektirmeleri uygundur” açıklamasında bulunmuşlardır⁶.
Çocuklarda diş röntgeni sebepli oluşan radyasyonun kanser riski oluşturduğuna dair bir çalışma yoktur. Yine de yetişkinlere oranla radyasyona daha hassas olmaları sebepli gereksiz röntgen çekilmesinden uzak durulması önerilmektedir⁴.
Tüm bilgiler ışığında söylenebilir ki; diş problemlerinin tanısında kullanılan x-ışınları, yukarıda bahsi geçen limitlerden oldukça uzak değerlerde radyasyon yaymaktadır. Ancak mümkün olduğunca gereksiz radyasyondan uzak durulması gerektiğinin de altı çizilmiştir (ALARA prensibi⁴). Konu hakkında bilgi sahibi olan diş hekiminizin tavsiyelerine ve direktiflerine uyulması önem taşımaktadır⁷. Dolayısıyla röntgen çekilip çekilmemesi gerektiğinin kararını başkalarına bırakmamalı ya da bunun kararını kendiniz vermeye çalışmamalısınız. Bütün bunların dışında bir dip not olarak belirtilmek gerekirse; MR (Magnetic Resonance Imaging) ve Ultrason ile yapılan tetkiklerde iyonize radyasyon kullanılmamamaktadır. Aşağıdaki tabloda ise; tipik olarak tanıda kullanılan x ışını, girişimsel ve nükleer tıpta kullanılan bazı uygulamalarda oluşan efektif radyasyon dozları mSv cinsinden verilmiştir.
Tanı amaçlı çekilen röntgenlerden alınan tipik efektif radyasyon miktarları (bir seferlik ışınlama)⁸
TETKİK | EFEKTİF DOZ (mSv) |
Diş Röntgeni | 0.005 |
Panoramik Röntgen | 0.01 |
Tüm Ağız Diş Röntgen Serisi (18 adet röntgen) | 0.1 |
Ayak, El Radyografisi | 0.005 |
Göğüs | 0.1 |
Kafatası | 0.1 |
Omurga (Boyun) | 0.2 |
Mammogram | 0.36 |
Karın ya da Bel | 0.6 |
Kalça | 0.7 |
Omurga (Göğüs) | 1.0 |
Omurga (Bel) | 1.5 |
Bilgisayarlı Tomografi (Baş) | 2.0 |
Kalp Pili Uygulaması | 1.0 |
Tüm Vücut Bilgisayarlı Tomografi | 10.0 |
Dijital radyografi; yukarıda belirtilen dozlardan %80 daha düşük değerde radyasyon oluşumuna fayda sağlamaktadır⁵, yani bir diş röntgeni 0.001 mSv değerinde radyasyon vermektedir.
Kaynaklar:
¹ https://www.nrc.gov/about-nrc/radiation/around-us/doses-daily-lives.html
² http://www.taek.gov.tr/ogrenci/r05.htm
³ https://www.nrc.gov/about-nrc/radiation/health-effects/info.html
⁵ Shah N, Bansal N, Logani A. Recent advances in imaging technologies in dentistry. World J Radiol. 2014 Oct 28; 6(10): 794–807. Published online 2014 Oct 28. doi: 10.4329/wjr.v6.i10.794
⁶ http://www.ada.org/en/member-center/oral-health-topics/x-rays
⁷ http://www.ada.org/~/media/ADA/Publications/Files/for_the_dental_patient_sept_2011.pdf?la=en
⁸ Mettler FA Jr, Huda W, Yoshizumi TT, Mahesh M. Effective doses in radiology and diagnostic nuclear medicine: a catalog. Radiology. 2008 Jul;248(1):254-63. doi: 10.1148/radiol.2481071451
İlk Yorumu Siz Yapın