Artık günümüzde modern ve konservatif diş hekimliğinin gerekliliği olarak; dişin sadece çürük, travma gibi sebeplerden zarar gören ve/veya kaybolan kısmı, diş benzeri bir materyal ile restore edilmekte ve çürük diş oluşmasının önlenmesini amaçlanmaktadır.
Çürük nedir ve nasıl oluşur?
Ağız ortamında bulunan bakteriler, yediğimiz şekerli ve karbonhidratlı yiyeceklerden kendileri için gerekli besini alır ve ortamda, artık madde olarak asit oluşmasına sebep olurlar. Bu açığa çıkan asitler ise dişlerin en dış ve sert tabakası olan “mine”nin bozulmaya başlamasına sebep olurlar. İşte basitçe bu bozulmaya “çürük” adı verilir. Önceleri geri dönüşü münkün olan başlangıç aşamasındaki çürük, daha sonra ilerleyerek tedavisi ancak dolgu yapılmasıyla mümkün hale gelmektedir.
Dişlerin çürüklerin oluşması ve ilerlemesi için ortamda üç temel öğenin sağlanması ve devamlılığı gereklidir:
- Bakteriler
- Bakterilerin tüketebilceği besinler
- Bakterilerin besinleri tüketip, asit oluşturmaları için gerekli zaman
Bu üç öğe aynı anda ağız ortamında bulunursa çürüğün oluşması kaçınılmazdır. Ancak en az birinin ortamda bulunmaması çürüğün oluşmasını engeller. Bu etkenlerin dışında tükürüğün az salgılanması gibi etkenler, çürük oluşumuna hızlandırıcı rol oynamaktadır.
Çürük diş belirtileri nelerdir ve nasıl ilerlerler?
Diş çürüğü öncelikle dişin en dış tabakasında, yani mine tabakasında başlar ve daha sonra önüne geçilmezse sonra “dentin”e ve ordan da “pulpa”ya yani sinirlere yayılır. Çürük, ilk tabakayı aştıktan sonra dentinin yapısından dolayı çok daha çabuk ilerler. Ancak bu genel kavramın yanında çürük ilerleme hızı kişiden kişiye farklı faktörlerin etken olmasıyla değişkenlik gösterir.
Çürük, çoğu zaman verdiği siyah renkli görüntüden tanınırlar. Ancak dışardan alışkın bir göz tarafından bakılması ve/veya röntgen muayenesi haricinde farkedilemeyecek kadar küçük bir nokta altında oldukça büyük bir çürük olması mümkündür. Bu gibi olaylardan kaçınmak için sürekli hekim kontrolünde olmak gerekmektedir. Aksi durumda; ilerleyen çürükler sebepli, yumuşak bir şey yenirken dahi, çürümüş diş kırılabilmekte ve ortaya simsiyah bir görüntü çıkmaktadır. Bu dişlerin bir günde bu hale geldiği anlamına gelmez. Çünkü yukarıda da belirtildiği gibi, çürük dentin tabakasında daha hızlı ve yaygın biçimde ilerler. Bu durum dış tabakanın desteğinin kaybolmasına sebep olur.
İlerlemiş çürükler ise ayrıca ağrı, bir şey yerken ve içerken sızlamalar şeklinde de kendini belli edebilirler. Burada hissiyatın sebebi de çürüğün dişin sinirlerini bir şekilde uyarmasıdır.
Dişimde gördüğüm her siyahlık çürük müdür?
Dişin gözle görülen kısmında meydana gelmiş siyah çizgiler ve siyah noktalar genellikle çürüğü işaret etmektedir. Ancak bunlar dişin çürümeye başlamasının ardından tükürükteki kimyasallar ve diş macunundaki florür gibi maddelerin, çürüğün oluşturduğu küçük boşluklara birikmesinden meydana gelmiş de olabilir. Bu durumda çürüklerin tedavi edilmesine gerek yoktur. Ancak yine de bunun kararını ancak bir diş hekimi vermelidir.
Diş çürüğünden korunmak için ne yapmalıdır?
Yapılabileceklerin en başında düzenli olarak diş hekimi tarafından kontrol edilmek gelmektedir. Çünkü esas belirleyici olan diş hekiminin görüşüdür. Bunun dışında yazının başında belirtildiği gibi, çürük oluşmasında etkili üç temel öğeden birinin (bakteri, besin ve zaman) ortadan kaldırılması gereklidir.
Ağız ortamında bulunan bakterileri ortadan kaldırmak mümkün değildir çünkü çürük etkeni bakterileri direk yok eden bir ilaç henüz bulunamamıştır. Antibiyotik kullanımı bu tip bakterileri yok edebilir ancak diğer yararlı bakterileri de ortadan kaldırabileceği ve bu sebepten ağız içi yapının bozulabileceği unutulmamalıdır. Bakterilerin kullacağı besinler, aynı zamanda insan vücudu için de gerekli olduğu için bu etkeni de ortadan kaldırmak mümkün değildir. Bu durumda tek yapılabilecek olan bakterilere besinleri parçalayacak yeterli sürenin sağlanmaması ve dişlerin dış yapısını güçlendirici yaklaşımlara başvurulabilir.
Bunun için dişlerin “florür”lü diş macunları ile fırçalanması ve florür içeren ağız gargarları kullanmak büyük ölçüde yeterli olmaktadır. Ancak gerek diş macunu, gerek ağız gargarasının tipi, ağzınızı kontrol eden ve yapısını en iyi tanımlayabilecek diş hekimi tarafından belirlenmelidir.
Diş çürüğü nasıl tedavi edilir?
Tedavi için yapılabilecek iki yaklaşım vardır. Birincisi, başlangıç aşamasındaki çürüğün ilerlemesinin önlenmesi için gerekli tedavinin yapılması (florür tedavisi); ikincisi, ilerlemiş çürüğün ortamdan uzaklaştırılıp yerinin dişi taklit edebilecek bir madde ile doldurulmasıdır (dolgu).
Her iki durumda da tedavi diş hekimi tarafından yapılacaktır. Bu sebeple defalarca belirtildiği gibi diş hekiminin kontrolünde olmak ve senede en az bir kere muayene olmak gereklidir.
Çürük diş ağız kokusu yapar mı?
Ağız kokusu sebeplerinden biri olan ağız ortamındaki bakteriler için çürük oldukça iyi bir besin yeri oluşturmaktadır. Dolayısıyla çürük ortamında hızla çoğalabilen bu bakteriler ağız kokusuna sebep olabilmektedir.
Bunun yanında çürük kavitenin içerisinde biriken ve temizlenemeyen besin artıkları da ağız kokusunun oluşmasında etkilidir.
MSc. Dt. Ali Mert Türkkan
Diş Hastalıkları ve Tedavisi Bilim Uzmanı
İlk Yorumu Siz Yapın